Amsterdan/Haarlem/Enkhuizen

Vader Peter Peelen wacht nog steeds met spanning wanneer hij kan beginnen met de liturgievieringen in zijn vertrouwde parochiekerk in Enkhuizen. Hij is inmiddels gesetteld in Delft op de Gerbrandylaan 46. Ook Grigori Sarolea en het Hoorns Byzantijns Mannenkoor. willen dolgraag weer beginnen. Grigori heeft in deze periode een studieproject op zich genomen: de bewerking van een oud neumenmuziekstuk tot 4-stemmige partituur.

 Delft-Rotterdam

Het Rotterdams bestuur wil nog eens goed met elkaar overleggen over de ins en outs van de doorstart in Delft. Ook dat wacht op versoepelingen. Vader Peter heeft in Delft een prachtige kerk; hij kan t.z.t. hoogst waarschijnlijk beschikken over de inventaris van Rotterdam. Hij is nog wel op zoek naar zangers.

Eindhoven, Gemeenschap van de Alheilige Moeder Gods Gruzinskaja

Terugblik op 2020 en vooruitblik op 2021 

Afgelopen jaar 2020 was een moeilijk jaar voor ons allen. Op 8 maart was onze laatste liturgieviering, toen al met een aantal

veiligheidsmaatregelen. Daarna moesten alle activiteiten worden stilgelegd: geen koorrepetities meer en evenmin vieringen. De Algemene Ledenvergadering kon niet op de gebruikelijke manier worden gehouden op een datum in maart. In plaats daarvan zijn de stukken ter goedkeuring naar de leden gestuurd. Om toch met elkaar in contact te blijven werden extra nummers van het Kerkbericht uitgebracht. Op 3 september zijn de koorleden nog een avond bij elkaar geweest in het repetitiegebouw om lief en leed te delen. Het jaarlijkse feest van de Pokrof-gemeenschappen in oktober, dat in 2020 in Eindhoven zou worden gevierd, moest noodgedwongen worden doorgeschoven naar 2021. Toch was er nog even een klein lichtpuntje: een Byzantijnse doopviering op 29 november in Budel, door vader Ton Sip, nog net vóór de tweede coronagolf. En even voelden we de hoop dat we wel een Kerstviering konden houden, niet in eigen kapel maar in de grotere Petruskerk die beter te ventileren was. Uiteindelijk hebben we ook die viering moeten afgelasten omdat een tweede coronagolf piekte en het risico te groot werd.

Inmiddels bevinden we ons in 2021. Net als vorig jaar zijn de stukken voor de Algemene Ledenvergadering ter goedkeuring naar de leden gestuurd. De coronamaatregelen zijn nog steeds streng, en laten geen koorrepetities, vieringen en andere bijeenkomsten toe. Maar de vaccinaties tegen corona zijn op gang gekomen. Het merendeel van onze leden zal, als alles volgens plan verloopt, in de maanden maart, april en mei gevaccineerd worden. Daarmee hopen we ons normale leven weer enigszins terug te krijgen. We verwachten dat we in de tweede helft van dit jaar elkaar weer kunnen ontmoeten, en dat we kunnen repeteren en liturgievieringen houden. Waar we nu nog geen uitspraak over durven doen is het feest van de Pokrof- gemeenschappen dit jaar. We weten niet aan welke maatregelen we dan gehouden worden. Maar laten we blijven hopen dat we in oktober elkaar weer ontmoeten in goede gezondheid.

Maastricht, het Maastrichtse Slavisch Koor in Coronatijd

Marije Bijleveld schreef ons:

Op 23 februari 2020 heeft ons koor nog de liturgie gezongen in de Michaëls kerk in Genk. Voorlopig voor het laatst. Voorheen was dat elke vierde zondag van de maand, behalve in juni en juli, en hadden we de woensdag vóórafgaand aan de liturgie een repetitie. We hebben nog één keer bij wijze van proef een ‘repetitie’ gehad in september in de Barbarakerk in Eijsden (België). Dat was met mondkapjes op en minstens twee meter uit elkaar en de dirigent op grote afstand. Het ging, maar meer ook niet. Na afloop hebben we ook nog gegeten in een restaurant aldaar. Ook in september hebben we een ALV gehouden waarbij we fysiek aanwezig konden zijn, uiteraard met gepaste afstand. Maar dat was echt de laatste keer dat we elkaar gezien en gesproken hebben.

Omdat we niet allemaal in een en dezelfde stad wonen, is communicatie niet eenvoudig. Een aantal koorleden woont namelijk in Eindhoven en omgeving. Ons bestuurslid Oegeline Kars houdt middels telefoongesprekken en het sturen van kaarten het wel en wee in de gaten. Het MSK heeft geen Nieuwsbrief bijvoorbeeld als contactorgaan voor de leden.

Het bestuur heeft onlangs via Zoom vergaderd. We hebben nog overwogen om ook de Algemene Ledenvergadering via Zoom te houden, maar hebben daar toch van afgezien. Ook al omdat niet iedereen een computer o.i.d. heeft. Om die reden ‘repeteren’ we ook niet via dat medium.

We houden de moed erin en hopen weer op enig moment bij elkaar te kunnen komen, elkaar te zien en te spreken, ervaringen wellicht uit te wisselen, om de ALV te houden en om weer te kunnen repeteren. Het is een kwestie van afwachten en lange adem hebben en hopen dat niemand afhaakt, want we zijn de jongsten niet meer.

Marije Bijleveld, voorzitter MSK

Nijmegen, de Nijmeegse Kapel ten tijde van corona

Begin 2020 had de Byzantijnse kapel in Nijmegen drie Orthodoxe huurders: De Servisch-orthodoxe parochie van de heilige aartsbisschop Sava, de Russisch- orthodoxe parochie van de heilige patriarch Tichon en sinds kort ook de Grieks- orthodoxe parochie van de heilige keizerin Theofanu. Dat betekende dat de kapel intensief gebruikt werd: twee vieringen per week en nog andere activiteiten. Rond april 2020 stopten alle vieringen in onze kapel als gevolg van  de pandemie. Dat lag in de lijn van de voorschriften die de Rooms-katholieke bisschoppen hadden uitgevaardigd. Het Griekse en na enige aarzeling ook het Russische bisdom besloten daarna ook voorlopig van diensten af te zien. Alleen de Servische parochie gaf op dat moment nog geen duidelijkheid. We hebben hen gedwongen voorlopig af te zien van vieringen. De Servische parochie is toen verder gegaan in het kleine klooster van St. Hubert. We zien dus dat de Orthodoxe kerk bij de pandemie verschillende wegen gaat. Het Griekse en Russische patriarchaat koos ervoor om veiligheidsmaatregelen te nemen, terwijl het Servische patriarchaat dat niet wilde. Men kon zich daar niet voorstellen dat je van een gebedsviering of van de heilige communie ziek kon worden. Een van de slachtoffers van dat beleid was patriarch Irenej zelf, die onlangs gestorven is aan corona. De Nijmeegse Servische parochie heeft trouwens later wel een aantal voorzorgsmaatregelen ingevoerd en niet alle Griekse en Russische parochies en kloosters volgen de adviezen van hun kerkleiding. Behalve de Katholieke bisschoppen hebben ook de Gemeente Nijmegen, en de Russische en Griekse parochie protocollen gemaakt hoe te handelen, ieder net iets anders. Het was vooral jammer dat de vasten en Pasen niet gevierd konden worden. Er zijn in onze kapel in 2020 ook geen concerten geweest, zoals in de voorgaande jaren.

In juli kwamen de viering van de Russische en Griekse parochie in onze kapel weer op gang, Over het algemeen worden de voorzorgsmaatregelen goed in acht genomen: mondkapjes, maximaal 30 mensen, 1,5 meter afstand, geen iconen kussen, geen persoonlijke biecht dicht bij de priester maar algemene biecht (een vergevingsgebed), en bij de Russische parochie geen gezellig samenzijn met dranken en hapjes na afloop. Bij de communie doopt men het lepeltje na elke communicant in pure alcohol. Voor de Griekse vieringen moet je je tevoren aanmelden, omdat men niet boven de 30 mensen wil uitkomen. Bij de Russisch viering hoeft dat niet, maar ook daar komt het aantal bezoekers niet of nauwelijks boven de 30 uit (het “personeel”: priester, diaken, altaardienaar, hoef je daar officieel niet bij te rekenen). Ondanks alles is in de Russische parochie toch een besmetting geweest. Gelukkig liep dat vrij goed af.

Tijdens de zomervakantie zijn de vieringen van de Russische parochie gewoon doorgegaan, omdat het nauwelijks mogelijk was op vakantie te gaan, zeker niet naar Rusland.

In september 2020 verhuisde de Servische parochie naar de Rooms-katholieke kerk van Maria van de Zeven Smarten in het dorp Haalderen bij Nijmegen. Ze kunnen daar elke zondag vieren. Die kerk is veel groter dan onze kapel, zodat je met meer mensen kunt samenkomen met in achtneming van de 1,5 meter afstand regel. Door hun vertrek kon de Griekse parochie opschuiven van de zaterdagochtend naar de eerste en de derde zondag van de maand. Daar waren ze heel blij mee. De Griekse parochie heeft een nieuwe start kunnen maken met een nieuw bestuur, een nieuwe rector (de priestermonnik Philadelphos), een nieuwe voorzanger en enkele nieuwe enthousiaste parochianen, waaronder ook enkele Nederlanders. De Russische parochie viert de tweede, vierde (en vijfde) zondag van de maand. Tijdens de Goede Week en Pasen zijn er diverse vieringen gepland, waarbij de Russen de Paasnacht hebben en de Grieken de Paasmorgen. Hopelijk kunnen die dan ook doorgaan.

Er is discussie geweest in het bestuur over een verzoek dat ons via de Nijmeegse Raad van Kerken bereikte. Er zijn in Nijmegen twee groepen Eritrese gelovigen: een officiële groep die banden heeft met het Eritrese regime en een onafhankelijke groep. Die onafhankelijke groep vierde tot voor kort in de parochiezaal van de Rooms- katholieke Antonius van Padua parochie te Nijmegen. Vrijwilligers van de parochie hadden contact met ons en met het Instituut voor Oosters christendom gezocht. Het ging daar niet goed, o.a. omdat de groep geen enkele maatregel nam in verband met de pandemie. Men vond wel dat het heel vriendelijke en vrome mensen waren.

Uiteindelijk heeft het bestuur van de parochie de samenwerking met de groep opgezegd. De meeste zaterdagen zijn in onze kapel nog vrij. Maar we hebben er na ampel en intensief overleg van afgezien om hen bij ons binnen te halen. Het culturele verschil is te groot en de kans op overlast daardoor ook. Er is een groot taalprobleem. Het zijn heel gesloten groepen met grote interne problemen. Twee jaar eerder hadden we al een gesprek gehad met de officiële groep Eritreeërs. Zij waren via de Katholieke deken van Nijmegen naar ons doorverwezen. Maar dat gesprek verliep moeizaam, onder andere omdat de vier aanwezige priesters al tijdens het gesprek onderling ruzie kregen. We wilden de Eritrese ambassade ook geen platform bieden om hun migranten in Nederland te controleren. Bij dit besluit hebben we ook het rapport van de toenmalig minister van binnenlandse zaken Asscher over de Eritrese gemeenschap en het advies van professor Mirjam van Reisen (Internationale Relaties; Leiden, Tilburg, Brussel) laten meewegen. Er speelt ook mee dat wij niet de menskracht hebben om de groep intensief te begeleiden. De Antonius van Padua kerk had er twee vrijwilligers voor vrijgesteld. Deze hebben echt hun best gedaan. Een en ander wil overigens niet zeggen dat er geen enkele nieuwe groep in onze kapel meer welkom is. Integendeel!

We hebben dus nu twee huurders en de samenwerking is goed. De Russisch- orthodoxe voorganger Vader Sergi Merks heeft de Griekse parochie een e- mailbericht gestuurd, dat hij ondanks het conflict op internationaal niveau tussen “Moskou” en “Constantinopel” over Oekraïne in Nijmegen hoopt op een goede samenwerking. De welwillendheid is heel groot en ook de relatie met de buren is nu goed. Dat zijn de woongemeenschap in het voormalige klooster aan de ene kant en de woonvereniging voor senioren “De Vonk” aan de andere kant. Sommige Servische parochianen veroorzaakten overlast, onder andere door fout geparkeerde auto’s.

Nieuw is dat sommige parochianen in de kapel een Akafist bidden voor zichzelf. Ik bid zelf op werkdagen om 19.00 uur een Orthodoxe lekenvespers om in coronatijd een vast punt in de dag te hebben. Een enkele keer is daar ook iemand bij. Zolang de verwarming maar niet aangaat is dat prima. Vader Harrie Sterenberg pleitte er vroeger al voor om soms ook de zgn. Uren (het officie) te bidden. Nieuw is ook dat enkele mensen met een Islamitische achtergrond soms contact zoeken. Zo heeft een Iraans mevrouw, die in de buurt woont gevraagd of ze haar broer in de kapel mocht herdenken, die een jaar eerder plotseling overleden was. Dat was goed en ondergetekende was er ook bij. Ze vroegen hem een gebed te doen. Hij heeft toen maar “Vjetsjnaja pamjat” gezongen en “Driemaal heilig”. De bijeenkomst werd op Instagram gezet en daar kwamen ruim 700 positieve reacties op uit Iran.

De Katholieke gemeenschap van de Byzantijnse ritus van Maria Boodschap

“Blagovjetsjénije” is de enige Byzantijnse gemeenschap die nog een eigen gebouw in beheer heeft. Sinds oktober 2015 hebben we helaas bijna geen vieringen meer. We hebben alleen nog een reünieviering gehad in 2018 en twee keer een landelijke viering van de Instelling Pokrof verzorgd in 2016 en 2019. Bij ons gebouw ligt precies een punt van zorg. Tot voor kort was het zo dat de zusters van de congregatie Zusters Dochters van Maria het gebruiksrecht hadden van de kapel en de Gemeente Nijmegen het eigendom. Bij mij weten woont nog één zuster in het kloosterbejaardenoord Rosa Lima te Nijmegen. Nog enkele zusters wonen elders, maar zijn dementerend. Hoe die verhouding ontstaan is, is een lang verhaal. Het gebruiksrecht van de zusters staat nu ter discussie. Met de Gemeente is er overleg over een eventueel nieuw gebruiksrecht voor onze stichting voor tien jaar, maar dat is nog niet geëffectueerd. Waarschijnlijk komt er een herbestemmingsplan voor het hele terrein van het voormalige klooster, de kapel en het park en zou de Gemeente de kapel op termijn kunnen verkopen. Wellicht kan een van onze huurders de kapel dan in eigendom overnemen. De Griekse parochie heeft daar wel oren naar. De Russische parochie heeft een plan ontwikkeld om een houten kapel te bouwen bij museum Orientalis, maar houdt ook andere opties open. Het museum staat er positief tegenover, maar verkeert zelf in een moeilijke situatie.

Het is wel heel positief dat de Gemeente in 2020 de kapel gerestaureerd heeft. Aanleiding was een lekkage en verrotting van een deel van het dak boven de altaarruimte. Dat konden we onmogelijk op eigen kosten oplossen. De Gemeente heeft ongeveer 100.000 euro daarvoor uitgegeven, waarvoor ze een externe financiering gevonden hebben. De bouwkundige staat van het hele gebouw is onderzocht. Die bleek vrij goed te zijn. De waterleidingen zijn gecontroleerd en er is een astbestcontrole geweest. Er bleek asbest te zitten in de lijm, waarmee het linoleum aan de vloer van de koffiekamer was geplakt. Het linoleum is verwijderd door mensen in ruimtevaartpakken en er zijn nieuwe tegels neergelegd.

Ondergetekende mocht de kleur uitkiezen. Klein onderhoud doen we al jaren zelf, waarbij we kunnen profiteren van de handigheid van een aantal van onze parochianen. De kapel is een gemeentelijk monument. Daardoor moeten we ons aan diverse regels houden, terwijl die status weinig mogelijkheden geeft voor extra subsidies. “Je hebt er alleen maar last van”, zei men informeel. Ook de tuin naast de kapel is door vrijwilligers opgeknapt. Er zijn bessenstruiken en wijnranken neergezet, wat in de zomer het een en ander oplevert, vooral leuk voor de kinderen.

Door de restauratie en door de verwikkelingen rond het gebruiksrecht hebben we nu contact met verschillende diensten van de Gemeente Nijmegen. We namen eind 2019 deel aan een door de Gemeente georganiseerde bijeenkomst in de Nijmeegse synagoge over behoud van religieus erfgoed, waaraan verschillende Katholieke en protestantse parochies en gemeenten deelnamen. Onze kapel bleek een uitzondering te zijn. We zijn de enige kapel, die eigendom is van de overheid. We hebben bovendien niet te kampen met vergrijzing en een teruglopend kerkbezoek zoals de meeste traditionele kerken. We zijn ieder jaar betrokken bij de Open Monumentendag, die in 2020 helaas alleen elektronisch via wandelingen en filmpjes kon plaatsvinden. Een elektronische bijeenkomst ter voorbereiding van een mogelijke dag het tweede weekend van september 2021 heeft al plaatsgevonden. Zo’n dag is altijd heel inspirerend en een gelegenheid voor contact met de buren.

De financiële situatie van de kapel is redelijk, hoewel we door het verhuizen van de Servische parochie, die veel vieringen hield, en door de pandemie vrij veel inkomsten missen en in 2020 verlies hebben gemaakt. Ook de Russische parochie heeft verlies gemaakt, omdat daar normaal veel meer dan 30 bezoekers per viering komen. Dat zal in 2021 voor een deel weer goedgemaakt worden, omdat de Griekse parochie meer vieringen zal gaan houden. We hebben een huurverhoging moeten doorvoeren. Je kunt de kapel nu huren voor 20 euro per uur, wat nog steeds bijzonder goedkoop is.

Ons bestuur is stabiel en in de Byzantijnse verhoudingen nog vrij jong. Ons oudste lid is pas 80 en ons jongste lid 55. Peter Vlaar is in 2020 teruggetreden als penningmeester en Constantijn Koopman is teruggekeerd als penningmeester.

Paul Baars (secretaris) 14 maart 2021.

Utrecht, Byzantijnse Kapel toegewijd aan de Ikoon van de Moeder Gods van Wladimir

Tot het virus toesloeg, konden we ons in het algemeen gelukkig prijzen: flinke aantallen bezoekers, een vaste priester die dichtbij woont, een goed bereikbare, comfortabele kerk die vooralsnog niet hoog op de lijst van te sluiten kerken staat, geen echte geldzorgen, een behoorlijke groep zangers, we vonden een nieuwe dirigent toen de leiding van het koor voor Gerard van Kalken te veel werd enzovoort.

We hebben in de coronatijd een aantal vieringen gehouden voor maximaal 30 bezoekers (op aanmelding) met een koortje van 4-5 zangers en een gewijzigde manier van communie uitreiken. Veel gedoe met ontsmetten van wc, banken etc. De nabijheid, het samenzijn achteraf werden zeer gemist. De laatste viering was op 26 december jl. Om veiligheidsredenen zijn we toen gestopt.

We proberen onderling contact te houden: met elkaar bellen en mailen en via de maandelijkse Kerkberichten. Op onze website is onder het kopje ‘overwegingen’ een beschouwing te vinden die vader Paul Brenninkmeijer elke week schrijft bij het evangelie van de zondag. Ook heeft het bestuur een bezinningsgroep opgericht: maandelijkse zoom-bijeenkomsten over een door vader Paul voorbereid thema voor maximaal 10 deelnemers.

We hadden in korte tijd een verdrietige reeks sterfgevallen: eerst overleed Maria van de Linden, de vriendin van onze voorzitter Fons van Bosbeek, toen Fons zelf, toen diaken en oud bestuurslid Piet van Kleinwee, gevolgd op 17 februari jl door Joke van Kleinwee, zijn echtgenote, vele jaren koorlid. En recent Ben van den Brom, trouwe bezoeker met Fransje en al wie maar met hem kon en wilde meerijden, koorlid, een van de schaarse tenoren die het hele repertoire kende en een aimabel mens.

Alsof dat niet genoeg was, heeft onze trouwe acoliet, ikonenschilder, prosforenbakker, bloemist en koster Hermann Sleeuwenhoek afscheid moeten nemen. Een diepe zucht zou niet misplaatst zijn!

Maar in plaats van zuchten gaan we dit jaar Pasen vieren. Op 5 april celebreert vader Paul met diaken Wim Tobé. Er kunnen zich maximaal 30 bezoekers melden buiten de 4 zangers, celebranten en acoliet. Pakketjes met Pascha, paasbrood en eieren – alles tevoren gezegend – staan klaar in een kamer naast de kerk. Het is onze beste benadering van het paasfeest. De rest moet van boven en van binnen komen.

Wij hopen en wensen dat Pasen 2021 voor u allen een bron van vreugde en hoop zal zijn. Christus is verrezen!
Het bestuur.

 Hengelo Gemeenschap toegewijd aan de Heilige Wladimir

Sinds een jaar – vanaf het moment waarop 't ons koor duidelijk werd dat het ernst was met het virus – zijn er hier geen activiteiten geweest. Onze laatste repetitie was op 10 maart 2020. De laatste Liturgie die we gezongen hebben was in november 2019, waarna in december nog een Mis. We hebben geen concrete toekomstplannen. Ook niet voor Pasen. Tijdens de versoepeling in september werd er nog een jaarvergadering gehouden. Verder geen contact buiten appen en e-mail.

Onze priester, vader Harry Scheve, heeft het zwaar te pakken gehad met corona. Hij is lang op de intensive care geweest. Zorgwekkend. Een revalidatie in Apeldoorn volgde. Inmiddels is hij weer thuis, waar hij verder herstellen moet. Hij hoopt in het najaar weer zijn diensten aan te kunnen bieden aan het bisdom.

Ons koor heeft gemiddeld een hoge leeftijd. In de laatste twee jaren overleden – zes van ons, onder wie Alouis ter Haar, jarenlang waarnemer bij Pokrof namens onze gemeenschap. Onder de anderen zijn er meerderen met mankementen. De 21 nu nog actieve leden vormen samen wel een evenwichtig geheel – de hoge tenoren en lage bassen zijn weliswaar relatief klein in aantal, maar sterk. Het is niet duidelijk wat er nog van ons over zal zijn als de tijd daar is. We hebben geen echte geldzorgen: zo lang corona ons blijft blokkeren betalen we een gereduceerd huurbedrag, vraagt onze dirigent niets en wij van onze leden geen contributie.

Ik ben ook benieuwd of we nog kunnen zingen. Bij de herdenking van Aiko Alting, in juli, hebben we in klein verband nog een paar liederen gezongen. Het doet ons goed, van leden te horen dat ze het koor missen.

Met ons zelf gaat het redelijk. Ik heb al een tijdje last van mijn linkervoet, waardoor lang wandelen moeilijk is. Dat lijkt langzaam te verbeteren. Riet is goed hersteld van een licht CVA. Alleen is evenwicht voor haar een zorgpunt gebleven, waardoor samen fietsen in de mooie omgeving jammer genoeg voorlopig niet mogelijk is. We lezen, werken straks weer in de tuin, weten ons te redden. Ons leven is niet echt verstoord maar we verlangen naar meer bewegingsvrijheid. We zijn bijvoorbeeld een jaar lang niet op bezoek geweest bij onze zoon in Delft. In mei zal ook Riet twee maal gevaccineerd zijn. Van ons mag de vrijheid terugkeren.

Opgetekend uit de mond van Frits Gelevert.

Abdij van Chevetogne:

Chevetogne is voor velen van ons een dierbare en inspirerende plek. Het verdriet ons dan ook zeer te moeten melden dat in het weekend van 20 maart jl. 19 van de 23 monniken besmet bleken met het coronavirus. 

Pater Thaddeus Barnas O.s.b. nationaal en internationaal pionier van de oecumene. Thaddée Barnas – le Père œcuménique – heeft zich meer dan een halve eeuw op een onvergelijkbare manier verdienstelijk gemaakt in de nationale en internationale oecumenische beweging.

Père Jacques Engels, onlangs 90 jaar geworden, is dezelfde avond in zorgwekkende toestand in het ziekenhuis opgenomen. Op dit moment is zijn situatie stabiel. We wachten af hoe dit afloopt.

Het overlijden van Ben van den Brom

Op 11 februari overleed Ben van den Brom aan de gevolgen van een coronabesmetting. Even leek het erop dat Ben, hoe verzwakt ook, zou kunnen herstellen. Maar hij gleed toch weg in zijn slaap. De begrafenis was in besloten kring in zijn vertrouwde St. Antonius Abt kerk in Scheveningen op 18 februari. Ben lag daar in een open kist gekleed als voor een groot feest. Zo konden we afscheid van hem nemen. Er waren bloemen namens de Landelijke Instelling Pokrof. Vader Dolf Langerhuizen ging voor in de Latijnse requiem mis en vader Paul Brenninkmeijer bij de litija daarna. Een groepje Utrechts zangers o.l.v. Dolf Bruinsma vormde het koor.

Het overlijden van Ben is een verdrietige zaak voor Fransje en haar gezin. Ook voor de Utrechtse gemeenschap Maar ook voor ‘Pokrof’ betekent het een groot verlies.

George en Wim moesten ook meteen de koppen bij elkaar steken. We besloten voorlopig samen het secretariaat te behartigen. Inkomende mail komt bij ons beiden terecht. Wim neemt notulering van eventuele vergaderingen voor zijn rekening en de concepttekst van verslagen en belangrijke brieven; hij neemt t.z.t. het (omvangrijke) archief in huis; zal dit beschrijven, opschonen, ontdubbelen en overdracht klaar maken. Wim zal ook aan de hand van de archiefstukken en inkomende post een taakoverzicht/ ’kalender’ van de secretarisfunctie maken. George heeft Peter Bär bereid gevonden webmaster te worden. Peter heeft zich daar enthousiast op gestort. heeft de site al verhuisd, waar nodig hersteld. Wim Zwanikken neemt op zich een aantal teksten te updaten. Tips van uw kant om de PR-mogelijkheden van de website te optimaliseren, zien we gaarne tegemoet.

Ben’s tablet met daarop een aantal notulen van bestuursvergaderingen en AV’s staat ter onze beschikking. Het uitsorteren van Pokrof bestanden op Ben’s computer zal helaas moeten wachten op versoepeling van de coronamaatregelen. Doordat op dit moment weinig activiteiten plaats vinden, hebben we genoeg rust om een en ander rustig te bekijken.

Wim Zwanikken sprak namens de Landelijke Instelling Pokrof tijdens de afscheidsdienst voor Ben van den Brom onderstaande tekst uit.

Toen Ben en George Bruinaars me vroegen of ik voorzitter wilde worden van de Landelijke instelling Pokrof, was ik eerlijk gezegd een beetje verbaasd. Een qua persoonlijkheids make up en stijl meer uiteenlopend trio – Ben, George en ik - valt bijna niet te bedenken. Ben en George konden dat bestuur naar mijn mening best met zijn tweeën af. En ik was ook bang dat ik eigenlijk te heidens en te oneerbiedig zou zijn voor een bestuurslidmaatschap van wat ik toch als een soort kerkelijke instelling beschouwde. Ik ben nu dankbaar voor mijn jaren bij Pokrof en blijf met liefde beschikbaar. Dat heeft mede te maken met de nadere kennismaking met Ben, met zijn wijze van denken en handelen, zijn rustige voorbeeld.

Over Ben valt heel veel te zeggen. Ik denk dat er niemand hier in de kerk is die Ben zag komen, zag beginnen, zijn entree zag maken, zag verschijnen: Ben was in mijn beleving degene die er gewoon altijd al was vóór ieder ander. In allerlei functies. Het is zelfs andersom: Ben zag het Oosterse werk van de paters Kapucijnen verschijnen, en ook weer gaan. Hij maakte de oprichting mee van de stichting Pokrof en van de Landelijke Instelling Pokrof. Hij maakte opgang en neergang mee van de Byzantijnse gemeenschappen en koren. Hij zag medebestuurders komen en gaan met telkens weer andere ambities en persoonlijke targets.

Ben bleef daarbij dezelfde. Ook in zijn uiterlijke manifestatie en presentie. Er kwam of ging misschien hier en daar een haartje, er kwam een deukje of een rimpeltje bij, maar stabiliteit en continuïteit en de daarmee gepaard gaande uitstraling van betrouwbaarheid en veiligheid waren zijn handelsmerk. Bij koud weer zijn alpinopet en een degelijke overjas. De tas met papieren, zijn draagbare kantoortje, over zijn schouder. De foto op de rouwkaart had vorige week genomen kunnen zijn. Hoe heerlijk is het zo’n stabiel iemand te ontmoeten in een rusteloze tijd waarin beweging, revolutie, vernieuwing, schitteren, luidruchtigheid en opvallendheid de boventoon voeren.

Ben deed heel veel. Hij gaf inhoud aan het secretarisschap. Hij bewaarde en ordende de nodige papieren, schreef op vaste tijden vergaderingen uit, reserveerde de ruimtes en voorzag de deelnemers ruim op tijd van de nodige goed verzorgde stukken. Hij notuleerde. Hij onderhield de contacten met ons netwerk. Hij was jaren lang roosteraar, webmaster. Hij verzorgde met kerst en Pasen steeds een stijlvolle wens op de website. Hij maakte veel werk van de getuigschriften als iemand van ons een kerkelijke onderscheiding kreeg. Hij nam lang Piet en Riet van der Meer en Trees Henneveld mee naar de vieringen in Utrecht. Daar zong hij, daar las hij de communiegebeden. Hij was daarnaast ook diep geworteld in de Latijnse traditie. Ook daar was hij heel actief als koorlid, als vrijwilliger In het ziekenpastoraat. En deze prachtige kerk van Antonius Abt was daarbij zijn geestelijk huis. Ben gaf op een stille, onnadrukkelijke en dienende manier leiding. Hij was het druppeltje olie in een vastzittend scharnier. Hij was het bordje met het opschrift ‘niet aanraken. Nat’ bij een pas geschilderd huis. Hij was het rood-witte hekje op de straat: ‘Pas op. Een kuil.’ Hij was de pijl op de grond die zegt: ‘hierlangs.’ Hij was het leeslint in een boek: ‘hier waren we gebleven.’

Ben maakte zich niet groot. Ik heb hem nooit een betoog horen houden of redetwisten. Hij was niet luidruchtig, niet agressief. Gesteld dat er een opleiding komt voor vechtersbaas met vakken als ‘schelden, tieren, vloeken, onderuithalen, afserveren’, dan zou hij een dikke onvoldoende halen. Hij verdroeg veel van anderen. ook als het bloed onder zijn nagels vandaan werd geperst. Er waren regelmatig momenten waarop ik dacht: ‘Nog één woord van die persoon en hij krijgt mijn koffie in zijn/haar gezicht.’ Ben bleef dan rustig.

Ben was een echte overlever. Denk aan de zware hartoperatie die hij onderging. Denk aan de val met bijna noodlottige nasleep die hij kortgeleden meemaakte. En menigeen van zijn leeftijd zou na enkele dagen op de IC al zijn overleden. Ben hield het nog weken vol.

Ben hield van het leven. Hij hield van genealogie, geschiedenis, muziek, reizen en bedevaarten, genoot van een lekkere maaltijd, verzamelde met Fransje antieke voorwerpen en curiosa. Bij een bezoek met het dagelijks bestuur, jaren geleden, aan de flat aan de Populierendreef, zagen we dat de oorspronkelijke woonbestemming toen reeds in het gedrang leek te komen door een uitbundige hoeveelheid voorwerpen. Alles in prima staat, gekoesterd en elk met een eigen verhaal. Ook hier was hij eerder een stille genieter dan een feestganger. Hij deed ook het klassieke gezegde eer aan ‘sapiens vix subridet, stultus autem caquinat.’ Een wijs mens schatert niet, maar glimlacht licht. Ben glimlachte als iets goed ging, dan was hij oprecht gelukkig.

We zullen Ben missen. Bij de Pokrof - vergaderingen en de nazit, in het Utrechtse koor, als de communiegebeden gelezen worden, als we iets zoeken uit het archief. Voor veel concrete taken zullen we zeker een oplossing vinden. Maar zo’n all-in-one secretaris vinden we nooit meer. Voor dit alles, Ben, onze hartelijke dank.
Moge vreugde en vrede je deel zijn.

Pasen komt naderbij. Het feest der feesten. De overwinning op de dood. Voor de tweede maal achtereen zijn de weg naar Pasen en de viering van het Paasfeest zelf in de knel gekomen. Nu het dicht bijeen bidden en zingen niet mogelijk is, nu we niet na afloop van de Goddelijke Liturgie elkaar kunnen kussen en samen eten van de Paasgaven, moeten we meer dan anders, improviserend en op onze eigen manier de terugkeer van het leven vieren. Hij, de Menslievende, zal ons bijstaan om er toch een feest van te maken.

Christus is verrezen!